Masne pare bile su čak dvaput nuđene Clintu Eastwoodu da uskoči u smoking tajnog agenta 007 Jamesa Bonda, akcijskog junaka iz pera Iana Fleminga. Prvi put krajem šezdesetih, kad se Sean Connery umorio od uloge nakon petog Bond-filma “Samo dvaput se živi”.
Eastwood je u to vrijeme bio poznat isključivo po akcijaškim nastupima u špageti vesternima Sergija Leonea (“Za šaku dolara”, “Dobar, loš, zao”). Uloga Bonda ponuđena je Clintu drugi put početkom sedamdesetih kad se na duže staze tražila Conneryjeva zamjena nakon njegovog povratničkog filma “Dijamanti su vječni”, a Eastwood se tad proslavio s akcijskim hitom “Prljavi Harry”.
Dakle, mogli smo potencijalno upravo Clinta gledati umjesto Georgea Lazenbyja i Rogera Moorea u “U službi Njezinog veličanstva” i “Živi i pusti umrijeti”.
Kakav bi bio Bond-film s Eastwoodom u glavnoj ulozi, nikad nećemo saznati, ali akcijski špijunski triler “Vatrena lisica” (“Firefox”, 1982.) dao nam je materijala za maštanje. Deset godina nakon druge ponude za ulogu agenta 007, Clint je odlučio snimiti vlastitu inačicu Bond-filma ekranizirajući istoimeni roman velšanskog pisca trilera Craiga Thomasa iz 1977. godine.
U međuvremenu je Eastwood snimio još dva dijela serijala o policajcu Harryju Callahanu i odigrao niz sličnih akcijskih uloga (“Kordon”), ali i radio otklon od tipologije (“Bijeg iz Alcatraza”) koliko god bio prepoznatljivo “dirtyharryjevski” u izričaju. “Vatrena lisica” je snimljena između “Alcatraza” i nastavaka “Prljavog Harryja”, tj. “Omče” koja je možda i najviše subvertirala glumčevu akcijsku personu dotad.
Iako je lik i djelo “Dirty Harryja” teško mogao izbaciti iz sebe, Clint se s ovim filmom pokušao barem malo odmaknuti od Callahana prema Bondu, ali i Johnu Rambu kao pripadniku nove generacije akcijskih junaka. Sveamerički junak Eastwood je bojnik i veteranski pilot Mitchell Gant koji se pritajio nakon Vijetnama, a američka vlada ga pronalazi i vrbuje za “top secret” misiju krađe ruskog “hi-tech” bojnog mlažnjaka MiG-31 nazvanog “Firefox”.
Ukratko, Mitchell se treba prerušiti (lažni brkovi) i infiltrirati u SSSR kamo će potajice ući i uz pomoć lokalnih sovjetskih disidenata ukrasti borbeni zrakoplov te njime odletjeti natrag u Ameriku. Likova ima dosta, no najvažniji su Mitchell i avion. Mitchella srećemo na joggingu, ali njegovu trkaću idilu prekida pojava helikoptera i on potrči prema kući i posegne za sačmaricom u očekivanju da mu nepozvani gosti banu na prag.
Helikopter u zraku i oružje u ruci bude vijetnamsku traumu i Mitchell doživi PTSP-ovski flashback poput Ramba. Flashback je režiran u formi akcijsko-ratnog spektakla s mitraljiranjem i eksplozijama da se “Vatrena lisica” uklopi u novu eru akcijašenja i heroja koji su se povukli u mirovinu na osami, odakle će se prinudno vratiti u akciju (npr. “Komandos”).
Konkretno, Mitchell se vraća u akciju da ukrade revolucionarni supersonični zrakoplov, “najbrži i najsofisticiraniji ratni avion na svijetu” koji postiže brzinu od pet mahova, “možda i šest”, nevidljiv je na radaru, a njegov sustav oružja kontroliraju misli pilota prenoseći se preko kacige u kompjuter (“ostalo je automatik”).
“Ako ga masovno proizvedu, promijenit će strukturu našeg svijeta”, brinu se Amerikanci za ishod Hladnog rata sa SSSR-om, zato je Mitchell i uposlen da ga ukrade kao “najbolji (pilot) koji postoji”. Ne računamo li Clintov namigujući pogled upućen lokalnom suradniku na njegovo pitanje “Znaš li koristiti ovo (pištolj)?”, prva polovica filma je razmjerno ozbiljan i solidno tenzičan hladnoratovski špijunski triler s KGB-ovcima, špijunima, dvostrukim agentima i izvlačenjem junaka kroz ušicu igle iz nekih situacija da ga ne otkriju, prizemljen po mjeri Johna LeCarrea.
Druga polovica, kad Mitchell ukrade avion iz ruske baze nalik onima iz Bond-filmova, napučene vojnicima i znanstvenicima, pretvara se u avijatičarski bondovski akcijski spektakl s daškom “techno” trilera i znanstvene fantastike. “Firefox” nudi takoreći dva (Bond)filma u jednom, akcijsko-trilerski realističniji “Samo za tvoje oči” i SF-ovsku “Operaciju svemir”, samo s puno manje bondovskog šarma.
Prijelaz s jednog filma na drugi nije gladak i često izgleda kao da su snimljeni odvojeno i naknadno spojeni. Problem je i što gledatelj konstantno iščekuje da dođe do najavljene krađe zrakoplova i odbrojava da se povremeno tromo izložena špijunsko-trilerska zbivanja okončaju, a jednom kad se to dogodi “Vatrena lisica” ne isporučuje jednaka uzbuđenja kao slično žanrirani blockbusteri iz datog perioda, od “Bondova” do “Supermana” i “Ratova zvijezda” ili avio-spektakala poput “Plavog groma” i “Top Guna” pa i “Odiseje u svemiru” u pogledu letjelica i njihovih modela.
Zračni manevri i borbe dobro su zamišljeni kad helikopteri i prototip naprednog aviona polete da skrešu Mitchellova krila, a uključuju i potjeru kroz arktičke ledene kanjone na tragu onom letu unutar Zvijezde smrti u “Novoj nadi”, no stvar je i tehnološke prirode. Specijalni vizualni efekti slabije drže test vremena i više su “Flash Gordon” nego “Star Wars”, unatoč tome što ih je radio John Dykstra iz kompanije Industrial Light & Magic, rabeći prijelomnu “reverse bluescreen” tehniku.
Pa ipak, ako “Firefox” nije probio akcijski zvučni zid i ušao u anale kinematografije i Eastwoodove filmografije, ostvario je utjecaj na “Blue Thunder”, “Top Gun” i “Stealth”. Bez “Vatrene lisice” tko zna bi li se snimili takvi filmovi, ali i “techno” trileri poput “Lova na Crveni Oktobar”. “Firefox” je ostavio neki trag na nebu i na zemlji.
Source: slobodnadalmacija.hr
